Perkara Menarik Yang Anda Tidak Ketahui Mengenai Lembu

Auroch merupakan baka lembu pertama yang dipelihara manusia sejak 10,500 tahun dahulu di Turkey.

Lembu merupakan salah satu daripada haiwan peliharaan penting selain kerbau, kambing, biri-biri, ayam, itik dan sebagainya. Tidak seperti haiwan kesayangan yang lain iaitu kucing dan anjing, lembu digunakan untuk banyak tujuan dan membantu kerja-kerja para petani. Lembu merupakan haiwan peliharaan penting di kebanyakan kawasan di dunia sehingga ada masyarakat yang tidak memakan lembu sebagai tanda penghormatan kepada haiwan yang berjasa ini.

Sehubungan kali ini kita berpeluang meninjau beberapa perkara penting mengenai haiwan istimewa ini yang mungkin tidak kita ketahui. Ini kerana sebagai haiwan yang mula diternak manusia sejak ribuan tahun dahulu mengalami banyak perubahan mengikut lokasi, budaya setempat, cuaca dan sebagainya.

Gambar mengenai lembu-lembu aurochs di Gua Lascaux.

1. Lembu yang dipelihara hari ini berasal daripada spesies kerbau liar yang dikenali sebagai ‘aurochs’ yang mula diternak di bahagia Tenggara Turkey sekitar 10,500 tahun dahulu. Berasal daripada 80 jenis baka asal sehingga mencapai kepada bilangan 1.3 bilion lembu pada hari ini.

2. Para scientists telahpun membuat pemetaan genome bagi bovine (keluarga lembu) pada tahun 2009 dan mendapati lembu mempunyai gene yang berjumlah sebanyak 22,000; 80 peratus daripada gene ini dikongsi bersama dengan manusia.

3. Lembu menghabiskan masa selama 10 hingga 12 jam sehari dengan duduk di atas tanah. Ini adalah masa yang digunakan bagi lembu untuk mengunyah semula rumput yang dimakan oleh lembu untuk membantu proses penghadaman.

4. Masa purata bagi lembu peliharaan tidur dalam masa sehari adalah sekitar 4 jam, tidak seperti kuda lembu tidak tidur dalam keadaan berdiri.

5. Lembu tenusu yang diambil susunya memerlukan pemakanan sehingga 100 lb. Sehari.

Gambarajah tangki biogas menggunakan najis lembu di India.

6. Semasa proses penghadaman, proses penapaian di dalam perut lembu menghasilkan jumlah methane yang tinggi; lembu menghasilkan kira-kira 250 hingga 500 liter (dan ada yang mencapai sehingga 1,000 liter) gas methane yang dihasilkan dalam masa sehari.

7. Seperti juga haiwan-haiwan peliharaan atau ternakan lain, lembu juga suka digosok pada bahagian kepala, leher, tengok dan sebagainya. Sesetengah para petani mempunyai mesin khas bagi menggosok lembu-lembu mereka yang dikenali sebagai “HappyCow”.

8. Kira-kira 350 perahan diperlukan bagi mendapatkan sejumlah 1 gelen ( 3.79 liter) susu lembu.

Kerja-kerja memerah susu lembu bukanlah satu perkara yang mudah.

Pemerahan suhu menggunakan mesin adalah jauh lebih efektif.

9. Kajian mendapati lembu yang diberi nama dan diberikan layanan yang baik akan menghasilkan lebih daripada 500 pint (236.6 liter) susu setahun.

10. Kajian di German mendapati, lembu lebih cenderung mengarahkan pandangan mereka ke arah Utara ataupun Selatan semasa meragut ataupun berehat tanpa dipengaruhi oleh arah angin ataupun kedudukan matahari. Ia mungkin mempunyai pengaruh kepada kedudukan magnetik bumi yang jarang dikaji pada haiwan mamalia.

11. Lembu mempunyai pemandangan sekitar 300 darjah sekeliling dengan titik buta (blind spots) hanya tepat pada hadapannya dan di bahagian belakangnya sahaja.

12. Lembu-lembu juga mempunyai teman rapat di antara mereka dan akan menjadi runsing sekiranya dipisahkan. Kesan ini dapat dilihat dengan mengukur perubahan degupan jantung dan juga penghasilan cortisol pada lembu. Kajian ini dilakukan oleh penyelidik Krista McLennan.

Matador satu aktiviti hiburan terkenal di Spain.

13. Lembu tidak dapat mengesan warna merah (rabun warna); kain merah yang digunakan oleh matador mendapat perhatian lembu daripada pergerakan yang dihasilkannya.

14. Lembu-lembu juga mempunyai dialek daerah mereka sendiri. Kesan ini dilihat dalam kumpulan lembu yang besar yang mempunyai bunyi yang berbeza. Manakala bagi kumpulan-kumpulan kecil pula lembu-lembu ini mempunyai dialek yang dapat dibezakan dengan lebih jelas.

15. Lembu mempunyai deria bau yang amat baik dengan keupayaan mengesan bau sehingga 6 batu jauhnya.

16. Masyarakat Hindu amat menghargai lembu dan menetapkan undang-undang ketat untuk melindungi haiwan kesayangan mereka ini. Daerah yang paling ketat menjalankan undang-undang ini adalah di Madhya Pradesh, di mana mereka yang didapati bersalah membunuh lembu atau membawa lembu ke tempat lain untuk dibunuh boleh dipenjarakan sehingga tujuh tahun.

17. Lembu yang terpaling mahal dikenali sebagai Missy, dengan nilai 1.2 juta di  Royal Agricultural Winter Fair pada tahun 2009.

Antara lembu-lembu yang diambil genomenya oleh U.S. Meat and Animal Research Center (USMARC).

Itu adalah sebahagian kecil perkara yang mungkin tidak kita hiraukan mengenai lembu. Mungkin sebahagiannya penting untuk diketahui, manakala sebahagian lagi hanyalah untuk sekadar maklumat perkongsian sahaja. Mungkin dengan mengenali lebih dekat haiwan istimewa ini dapat memberikan gambaran kepada kita mengapa sesetengah masyarakat amat menghormati haiwan ini. Diharap pada masa akan datang kita akan melihat keunikan lain pula mengenai lembu.

Keunikan Sistem Penghadaman Haiwan Ruminan

Lembu merupakan haiwan ruminan yang paling mudah ditemui.

Sistem penghadaman merupakan sistem yang penting bagi hidupan samada bagi haiwan mahupun manusia. Apa yang membezakan sistem penghadaman haiwan ruminan adalah kemampuannya untuk memproses makanan yang tidak mampu dihadamkan oleh manusia dan masih memperolehi zat makanan daripadanya.

Haiwan ruminan mendapat panggilan namanya daripada perutnya yang dipanggil rumen. Rumen merupakan perut utama bagi haiwan-haiwan ruminan yang terdiri daripada haiwan pemakan tumbuh-tumbuhan 100% seperti lembu, kambing, kerbau, rusa, kijang dan sebagainya. Dilengkapi dengan sistem penghadaman yang sedemikian membolehkan haiwan ruminan seperti lembu mendapatkan khasiat dari bahan makanan yang tidak berkhasiat pada manusia seperti rumput, hampas soya, daun sawit yang terdiri daripada bahan-bahan kasar.

Apa yang menarik bagi membolehkan haiwan ruminan melakukan perkara seperti ini, perut haiwan ruminan mempunyai 4 bahagian utama yang membolehkan bahan makanan disediakan sebelum ianya sedia untuk melalui bahagian serapan zat makanan sebaik sahaja meninggalkan bahagian perutnya (untuk ke bahagian seterusnya yang dipanggil duodenum dan seterusnya bahagian usus). Bahagian-bahagian perut ini berbeza dari segi fizikal permukaannya yang membolehkan bahan makanan haiwan ruminan dicernakan dengan baik.

Bantuan Mikro-organisma

Salah satu daripada jutaan bakteria di dalam 'rumen' lembu.

Tahukah anda proses penghadaman makanan haiwan ruminan banyak bergantung mikro-organisma yang berada di dalam perutnya? Sebenarnya selain daripada sistem perut haiwan tersebut, miro-organisma ini banyak membantu dalam menghuraikan bahan makanan bagi membolehkan zat-zat daripada bahan makanan tersebut diserap oleh haiwan ruminan. Jadi kemampuan haiwan ruminan menghadamkan makanan ini turut dipengaruhi oleh bakteria yang berkembang di dalam perutnya. Jadi sekiranya haiwan ruminan tersebut menukar jenis pemakanannya secara mendadak, ia boleh mengakibatkan ia mengalami kesukaran untuk menghadamkan bahan makanan tersebut.

Salah satu daripada protozoa di dalam 'rumen' lembu.

Bukan itu sahaja, haiwan ruminan sendiri turut membantu bakteria-bakteria ini untuk berkembang dengan lebih baik dengan menyediakan bahan makanan yang sesuai selain terus mengunyah bahan makanan tersebut sehingga ribuan kali kunyahan bagi memastikan bakteria dapat menggunakannya untuk pertumbuhan.

Mikro-organisma yang berada di dalam perut haiwan ruminan terdiri daripada bakteria dan protozoa. Dianggarkan di dalam bahagian ‘rumen’ haiwan seperti lembu sahaja terdapat kira-kira setengah juta bakteria dan 50 billion protozoa. Bakteria dan protozoa inilah yang akan membantu proses penghuraian bahan makanan yang telah dikunyak oleh haiwan-haiwan tersebut. Mikro-organisma inilah yang akan membantu untuk menghadamkan cellulose, hemicellulose, kanji, gula, asid organis, protein atau lemak. Terdapat juga bakteria yang menghasilakn ammonia dan methane atau men-sistesis vitamin.

'Rumen', satu daripada empat bahagian di antara perut lembu.

Pemakanan haiwan ruminan perlu menitik beratkan pada mikro-organisma yang hidup di dalam perutnya berbanding makanan yang boleh dimakan. Ini kerana proses pemakanannya bergantung kepada mikro-organisma ini. Atau dengan perkataan lain, makanan sebenarnya adalah mikro-organisma tersebut seperti juga makanan ikan paus yang terdiri daripada hidupan-hidupan kecil yang dipanggil plankton, manakala seperti serangga yang membiakkan funggus untuk dijadikan makanan.

Kemampuan haiwan-haiwan ini dalam menjadikan tumbuh-tumbuhan kasar sebagai bahan makanan membolehkan banyak bahan buangan daripada hasil pertanian dijadikan sebagai sumber makanan bagi haiwan ternakan seperti kambing dan lembu. Ini membolehkan keseimbangan dalam sistem pertanian dan menjimatkan bahan buangan tersebut. Selain itu ia turut menjelaskan mengapa haiwan ruminan berupaya menjadikan bahan tumbuhan kasar sebagai makanan. Hubungan antara haiwan dan mikro-organisma juga menjelaskan betapa hidupan di dalam alam sentiasa bergantung antara satu sama lain untuk hidup dengan sempurna.