Mengenal Lebih Dekat Kulit Kayu Manis – Cinnamon

Kayu manis dan serbuk kayu manis.

Kulit kayu manis atau lebih dikenali sebagai Cinnamon dihasilkan daripada beberapa spesies pokok dari genus Cinnamomum sebagai bahan perasa makanan juga sebagai bahan bau-bauan. Namun begitu terdapat perbezaan diantara kulit-kulit kayu manis ini dan Cinnamomum verum adalah dianggap sebagai kulit kayu manis asli berbanding yang lain-lainnya yang dikenali sebagai “cassia”.

Kulit kayu manis telah lama dianggap sebagai salah satu rempah terpenting bagi pedagang-pedagang Arab ke Eropah. Bagi mengawal kepentingan perdagangan ini, lokasi asal untuk mendapatkan sumber kayu manis dirahasiakan oleh pedagang-pedagang tersebut. Kisah aneh juga diceritakan mengenai kulit kayu manis yang kononnya digunakan oleh burung raksasa (Phoenix) yang membina sarangnya daripada pokok kayu manis dan cassia. Beberapa kisah lain juga turut diceritakan bagi menerangkan betapa sukarnya untuk mendapatkan sumber kulit kayu manis ini.

Namun begitu pada asalnya terdapat beberapa sumber kulit kayu manis terpenting;

• True cinnamon, iaitu kulit daripada C. Verum (atau juga dikenali sebagai C. Zeylanicum) dari Sri Lanka yang menjadi pembekal terpenting kulit kayu manis.
• Malabathrum atau malabathrum (atau tamālapattram yang bermaksud “daun pokok-gelap”) terdiri daripada beberapa spesies termasuk C. Tamala daripada Utara India.
• Serichatum, C. Cassia daripada Seres, iaitu China.
• Cassia, iaitu kulit daripada pokok Cinnamomum iners daripada Arabia dan Ethiopia.

Perbezaan jenis kayu manis.

Kulit kayu manis telah digunakan seawal 2000 BC sebagai antara bahan yang diimport ke Egypt dari China. Oleh kerana kesukaran menemukannya ianya adalah sebagai bahan hadiah kepada golongan diraja sahaja selain digunakan untuk persembahan kepada tuhan di kuil-kuil mereka. Kisah ini direkodkan bagaimana kayu manis (cinnamon) dan cassia digunakan sebagai hadiah kepada kuil seperti Apollo di Miletus.

Berbeza dimana pokok-pokok kulit kayu manis ini tumbuh subur seperti di Sri Lanka, Bangladesh, pesisir pantai Malabar di India dan Burma, kayu manis adalah tanaman biasa yang diusahakan secara kecil-kecilan atau tumbuh meliar tanpa perhatian. Malah hari ini kulit kayu manis turut didapati di Sumatra dan Malaysia sendiri. Bagi memudahkan anda mengenali pokok kayu manis ini, anda bolehlah berkunjung ke Taman Rimba Alam di Putrajaya sebelum membolehkan anda mengenalnya dengan mudah. Sekiranya anda berkunjung ke Padang, Sumatra pula, anda akan dapat melihat kulit kayu manis dijemur di pinggir-pinggir jalan.

Cinnamon pretzels.

Cinnamon twists.

Bermulanya dengan penemuan Ceylon (Sri Lanka) oleh Portuguese, penghasilan dan pengeluaran kulit kayu manis mula berubah yang selama ini dihasilkan oleh orang-orang Sinhalese. Portuguese turut membina kubunya di Ceylon pada tahun 1518 bagi mempertahankan monopoli kulit kayu manis mereka selama lebih dari seratus tahun yang kemudiannya jatuh semula ketangan orang-orang Sinhalese.

Berikutan dengan monopoli yang dikuasai oleh Portugese dan kemudiannya Belanda (Dutch) melalui Dutch East India Company di sekitar Sri Lanka dan India, Spanish pula menghantar pasukan penjelajahnya ke New Spain (Mexico) selain turut menemui Philippines. Mereka juga menemui kulit kayu manis yang tumbuh di Pulau Mindanao berhampiran Rajahnate, Butuan. Walaupun ianya daripada spesies yang berbeza iaitu Cinnamomum mindanaense, namun ianya masih mempunyai kualiti yang baik seperti juga yang ditemui di Sri Lanka. Kulit kayu manis digunakan untuk memberikan rasa manis pada coklat yang ditemui dari Aztecs. Sumber ini kemudiannya menjadi persaingan bagi kulit kayu manis yang dihasilkan dari Sri Lanka.

Kegunaan Kayu Manis

Kayu manis mempunyai pelbagai kegunaan.

Minyak daripada kayu manis.

Walaupun kayu manis secara umumnya digunakan di dalam pelbagai jenis masakan untuk memberikan bukan sahaja bau, malah rasa yang lebih enak, ia mempunyai pelbagai lagi kegunaan kepada manusia. Selain digunakan sebagai bahan bauan, ia juga digunakan untuk membantu mengatasi masalah kesihatan selain digunakan sebagai bahan hiasan (cantik dan harum).

Bagi tujuan bauan anda boleh menggunakan botol semburan yang diisi dengan air dan minyak essential daripada kayu manis. Semburan campuran ini dapat menghilangkan bauan yang tidak menyenangkan (busuk).

Bagi menyediakan minyak rawatan pula anda bolehlah mencampurkan ½ cawan minyak badam atau minyak bijan, ½ sudu teh kulit kayu manis yang dikisar halus dan ½ sudu teh ekstrak vanilla asli ke dalam bekas yang bersih. Campuran ini perlu digoncang dengan perlahan sebelum digunakan. Ia sesuai untuk melakukan urutan ataupun sebagai minyak mandian.

Bahan catechins yang terkandung di dalam kulit kayu manis juga dapat mengurangkan gejala mual (muntah-muntah). Caranya adalah dengan menyediakan teh daripada kulit kayu manis. Satu sudu teh kulit kayu manis di dalam segelas cawan air selama 10 minit. Tapis air ini dan minum. Bagaimanapun anda tidak digalakkan meminum teh kayu manis ini sekiranya anda mengandung.

Pokok kayu manis di Taman Rimba Alam, Putrajaya.

Kulit kayu manis juga boleh digunakan sebagai penggalak otak dalam mempertingkatkan keupayaan fungsi kognitif selain keupayaan mengingat. Bagi mendapatkan kelebihan ini, minyak essential kulit kayu manis digunakan dengan mencium bauan nya ataupun anda bolehlah meminum teh kayu manis bagi tujuan meningkatkan keupayaan otak anda.

Antara kegunaan penting kulit kayu manis yang lain adalah dalam merawat ‘Athlete’s foot’ atau jangkitan kulat.  Caranya adalah dengan merendamkan kaki yang dijangkiti ke dalam teh daripada kulit kayu manis. Ini boleh disediakan dengan cara memasak air dengan beberapa batang kulit kayu manis. Prosedur ini perlulah dilakukan setiap malam sehingga kulat tersebut hilang.

Terdapat pelbagai lagi kegunaan lain kulit kayu manis selain daripada tujuan masakan dan anda boleh mendapatkannya dengan mudah melalui internet. Apa yang disenaraikan di sini adalah sebahagian kecil sahaja dan bagaimana mengenalinya secara ringkas. Ia merupakan satu tumbuhan yang menakjubkan. Jadi sekiranya anda berpeluang, ambillah sedikit masa untuk mengenali pokok ini dengan lebih dekat.

Khasiat Buah Delima

Buah delima yang telah masak.

Buah Delima tidak begitu popular bagi Kaum Melayu Malaysia kerana ia bukan tanaman asal negara ini. Namun begitu pokok delima masih boleh tumbuh dan berbuah di Malaysia dengan buah yang agak kecil. Buah delima dengan saiz yang besar adalah didapati dengan mengimportnya dari luar negara dan terdapat di kedai-kedai buah utama.

Delima atau lebih dikenali sebagai ‘pomegranate’ (Punica granatum) merupakan buah daripada pokok yang sederhana besar dengan ketinggian 5 hingga 8 meter (16 – 26 kaki) tinggi. Ia dikatakan berasal daripada Timur Tengah iaitu Iran dan  sekitar Mediterranean kemudiannya merebak ke Utara India. Ia diperkenalkan ke Amerika Selatan dan California oleh pelayar Spanyol di sekitar 1769.

Hari ini pokok delima ditanam di lebih banyak kawasan di dunia dari Timur Tengah, Afrika Utara, dan bahagian Tropika Afrika, India, China, Asia Tengah  dan bahagian kering di Asia Tenggara. Ia juga dikatakan semakin popular di bahagian Eropah dan bahagian Barat yang lain.

Lukisan buah delima dari Dinasti Song sekitar 1200 - 1340 (Los Angeles County Museum of Art)

Buah delima telah menjadi buah yang penting bagi manusia sejak ribuan tahun dahulu. Catatan sejarah direkodkan semenjak 6000 BC lagi di Greece menunjukkan ia mula ditanam oleh manusia. Catatan-catatan berikutnya pula terdapat pada patung-patung yang diukir dan lukisan-lukisan dari Greek (800 BC), Rome (700 BC) selain turut tampil dalam seni (Buddhism) dari China.

Buah delima digunakan bukan sahaja sebagai makanan dan ubatan, malah bunganya juga digunakan sebagai bahan pewarna dan kulitnya digunakan sebagai pewarna barangan kulit. Oleh kerana kepentingannya dalam masyarakat ia dapat dilihat dalam banyak hasil seni masyarakat dahulu daripada lukisan, ukiran dan lambang ‘Coat of Arms’ bagi Granada.

Buah delima yang masak di pokok.

Buah delima digunakan dalam beberapa cara selain daripada minuman, ia juga digunakan dalam penyediaan salad, digunakan dalam masakan, dijadikan sos, dan dipelbagaikan mengikut kesesuaian seperti dimakan dengan ice-cream dan yogurt. Ia amat popular di Turkey sebagai minuman dan juga digunakan sebagai masakan dikenali sebagai ‘pilaf’ dan juga ‘shepherd’s salad’ dikenali sebagai ‘narşərab’ di dalam Bahasa Azerbaijani.

Buah delima terkenal sebagai buah yang mempunyai pelbagai khasiat perubatan tradisional bagi pelbagai masyarakat. Bahagian yang digunakan dalam perubatan merangkumi dari buah, kulit dan juga kulit pokok itu sendiri digunakan untuk merawat diarrhea, dysentery dan parasit di dalam usus seperti cacing. Jus dari buah dan biji dikatakan baik untuk merawat jantung dan tekak selain membantu pembentukan darah. Namun penggunaan untuk tujuan perubatan Ayurveda ini juga adalah mengikut kesesuaian jenis buah delima.

Buah delima juga digunakan sebagai bahan pencegah kehamilan. Penggunaan delima untuk tujuan ini direkodkan dalam penulisan di India dan mungkin masih digunakan hingga ke hari ini.

Sup 'ash-e anar' dari Parsi menggunakan jus delima.

Kajian terhadap potensi buah delima dalam merawat masalah kesihatan terus giat dijalankan bagi mengenal pasti potensi buah delima dalam merawat pelbagai masalah kesihatan antaranya masalah berkaitan jantung dan pembuluh darah – termasuk darah tinggi (high blood pressure), jantung tersumbat (congestive heart failure – CHF), serangan jantung (heart attack), menguatkan arteri (atherosclerosis) dan kolesterol tinggi (high cholesterol). Potensi lain turut merangkumi merawat ‘flu’, masalah mulut (stomatitis), gusi berdarah (gum disease), ‘erectile dysfunction’ (ED), kencing manis ‘diabetes’ selain digunakan untuk mengelakkan kanser prostat (prostate cancer), obesity dan penurunan berat badan.

Buah delima sememangnya istimewa dan merupakan buah yang penting bagi banyak masyarakat di dunia. Walaupun begitu penggunaannya untuk tujuan perubatan perlulah dilakukan dengan berhati-hati. Anda juga boleh mendapatkan jus delima yang telah sedia diproses (sekiranya perlu) selain buah delima segar daripada pembekal buah-buahan.

Video mengeluarkan biji delima:

Rujukan:

• Wikipedia – Pomegranate
• drfuhrman.com - Secrets Revealed: The Powerful Health Benefits of the Pomegranate
• hort.purdue.edu – Pomegranate
• webmd.com – POMEGRANATE
• pomegranates.org
• pomwonderful.com

Buah Buahan Tropika Manggis

Buah manggis yang masak dengan kulit bewarna gelap dan isi yang putih.

Berbanding dengan buah-buahan tropika yang lain manggis atau juga dikenali sebagai purple mangosteen (Garcinia mangostana) adalah buah yang lebih mudah untuk diterima oleh semua berbanding dengan durian yang mempunyai bau yang kuat. Buah yang berwarna ungu gelap ini mempunyai isi yang putih, manis serta lembut. Walaupun begitu buah manggis hanya terdapat di beberapa kawasan sahaja di dunia.

Buah manggis dikatakan berasal daripada kepulauan Sunda dan juga Maluku di Indonesia namun ia boleh didapati di serata Asia Tenggara, begitu juga di beberapa bahagian di Amerika Selatan seperti Colombia, Kerala di India, Puerto Rico dan juga Hawaii – dimana pokok ini mungkin dibawa masuk dan cuba ditanam di sana.

Buah manggis sememangnya amat digemari sejak dahulu lagi namun ia tidak mudah tumbuh di luar kawasan tropika. Ia mula diperkenalkan pada English greenhouse pada tahun 1855 dan cuba untuk dipindahkan ke bahagian barat seperti Jamaica, Guatemala, Honduras, Panama dan juga Ecuador. Setakat ini manggis juga turut menjadi sebahagian tanaman bagi Australia.

Puitk manggis muda yang perlukan persekitaran sejuk.

Pokok manggis dan buah manggis memerlukan persekitaran yang sejuk dan lembab oleh itu ia sering ditanam bersama dengan pokok buah-buahan yang lain di dusun buah-buahan di kampung-kampung. Pokok ini memerlukan suhu di antara  25 °C sehingga 35 °C dan kelembapan sekitar 80%. Suhu yang mencapai lebih daripada 38 °C ke 40 °C akan menyebabkan dauh dan buah menjadi rosak.

Pokok manggis sememangnya sensitif oleh kerana mempunyai sistem akar yang lemah dan memerlukan tanah yang dalam dan pengairan yang sempurna. Sekiranya anda mempunyai kebun buah-buahan anda mungkin akan perasan, adalah lebih mudah untuk menanam pokok-pokok lain seperti rambutan, mangga, durian, pisang dan lain-lain berbanding manggis. Ini bukan bermakna ia tidak boleh ditanam, tetapi ia merupakan pokok yang amat sensitif.

Di Asia Tenggara, Thailand merupakan penanam utama manggis dengan keluasan tanaman dianggarkan seluas 4,000 ha pada tahun 1965 dan saiz ini mencapai 11,000 ha pada tahun 2000 dan menghasilkan buah sekitar 46,000 tan. Kawasan-kawasan lain seperti Indonesia, Malaysia dan Philippines pula hanya menghasilkan manggis untuk pasaran Asian sahaja. Di luar Asia hanya kawasan di Puerto Rico sahaja dikatakan berjaya dan kawasan-kawasan yang lain masih lagi mencuba seperti Kepulauan Caribbean, Amerika Selatan, Florida, California dan Hawaii yang tidak dapat menandingi penanaman manggis di Asia Tenggara.

Manggis terkenal sebagai buah yang bukan sahaja enak malah mempunyai khasiat yang tinggi. Namun oleh kerana taburannya yang terhad ia tidak mudah untuk didapati di bahagian-bahagian lain dalam keadaan yang segar. Ia pertama kalinya menemui pasaran United States pada tahun 2007. Pada awal ketibaannya di pasaran US, harga bagi manggis yang segar adalah $60 untuk satu pound. Jadi berbanding buah segar, manggis mungkin lebih mudah untuk ditemui dalam bentuk tin, kering atau sebagai buah-buahan yang telah diproses.

Terdapat beberapa buah yang lain yang tergolong dalam family manggis (Garcinia) dan ini termasuklah buah yang dikenali sebagai asam gelugor yang juga mempunyai khasiat pemakanan yang istimewa.

• Garcinia atroviridis (Asam Gelugor, Gelugor)
• Garcinia cambogia (Brindleberry, Brindall berry, Gambooge)
• Garcinia hombroniana (Seashore Mangosteen, Luli)
• Garcinia livingstonei (Lowveld Mangosteen, Imbe, Rheedia)
• Garcinia magnifolia, Rheedia magnifolia, (Madrono, Reedia)
• Garcinia mangostana (Mangosteen)
• Garcinia megaphylla, Garcinia macrophylla, Rheedia macrophylla (Bacuru Pary)
• Garcinia nervosa (Mountain Garcinia, Pear Mangosteen)
• Garcinia schomburgkiana (Madan)
• Garcinia sp. (Garcinia)

Anak pokok manggis di tapak semaian.

Manggis amat digemari oleh masyarakat umum dan usaha untuk meluaskan penanaman manggis terus dijalankan untuk membolehkan ia ditanam di kawasan-kawasan lain namun masih belum berjaya sepenuhnya. Buah manggis bukan sahaja enak malah sememangnya mempunyai khasiat pemakanan yang baik untuk kesihatan. Ia merupakan buah yang mengandungi kalori yang rendah tetapi kaya dengan fiber, vitamin-vitamin penting seperti vitamin C, vitamin B-complex dan juga sejumlah mineral yang baik untuk kesihatan seperti copper, maganese, magneseum dan potassium.

Mangosteen (Garcinia mangostana), Fresh, Nutrition value per 100 g (Source: USDA National Nutrient data base)
Principle	Nutrient Value	Percentage of RDA
Energy	63 Kcal	3%
Carbohydrates	15.6 g	12%
Protein	0.50 g	1%
Total Fat	0.4 g	2%
Cholesterol	0 mg	0%
Dietary Fiber	5.10 g	13%
Vitamins
Folates	31 µg	8%
Niacin	0.286 mg	2%
Pantothenic acid	0.032 mg	<1%
Pyridoxine	0.041 mg	3%
Riboflavin	0.054 mg	4%
Thiamin	0.054 mg	4.5%
Vitamin A	35 IU	1%
Vitamin C	7.2 mg	12%
Electrolytes
Sodium	7 mg	0.5%
Potassium	48 mg	1%
Minerals
Calcium	5.49 mg	0.5%
Copper	0.069 mg	7%
Iron	0.17 mg	2%
Magnesium	13.9 mg	3.5%
Manganese	0.10 mg	4%
Phosphorus	9.21 mg	1%
Zinc	0.12 mg	1%
Phyto-nutrients
Carotene-α	1 µg	--
Carotene-ß	16 µg	--
Cryptoxanthin-ß	9 µg	--

Buah manggis yang telah di tin.

Sekiranya anda mempunyai kawasan tanaman pokok manggis yang sesuai maka pastikan anda menggunakan peluang tersebut untuk menanam lebih banyak pokok manggis. Anda mungkin tidak menyangka bahawa orang lain mungkin ingin sekali menikmati buah istimewa ini seperti yang pernah dicatatkan oleh seorang pengembara iaitu David Fairchild di dalam catatan yang diterbitkannya pada tahun 1930 menyatakan bahawa ‘Queen Victoria’ pernah menawarkan ganjaran sebanyak 100 pound sterling bagi sesiapa yang boleh membawakan beliau buah manggis yang segar.

Secara individu saya sendiri amat meminati buah manggis kerana rasanya yang manis dan mudah dimakan. Banyak perkara yang menarik mengenai buah ini yang turut menjadi kenangan manis – seperti yang biasa menjadi ungkapan ‘hitam-hitam si tampuk manggis, biar hitam ku pandang manis’.

Rujukan:

Wikipedia - Purple mangosteen

nutrition-and-you.com

toptropicals.com