Ketahui Lebih Lanjut Mengenai Industri Ternakan Black Soldier Fly

Lalat 'Black Soldier Fly' dewasa, amat mudah dikenali.

Anda mungkin pernah mendengar mengenai penternakan cacing, siput dan lintah, tapi pernahkah anda mendengar mengenai penternakan lalat? Penternakan lalat bukanlah satu perkara baru, namun ia bertambah popular semenjak kebelakangan ini memandangkan potensinya yang meluas - selain daripada fungsinya yang baik untuk alam. Sekiranya anda tidak pernah mendengarnya sebelum ini, maka ini adalah peluang baik untuk mengetahuinya dengan lebih lanjut - kerana ia mungkin memberikan anda manfaat untuk masa akan datang.
 
Lalat Black Soldier Fly atau BSF - atau nama saintifiknya ‘Hermetia illucens’, tergolong dalam keluarga lalat dari sub family Stratiomyidae. Ia merupakan lalat yang berasal dari kawasan Neotropical, namun hari ini ia boleh didapati hampir di mana sahaja kawasan di dunia. Tidak seperti lalat biasa, lalat BSF mempunyai fizikal yang lebih panjang, berwarna gelap dan mempunyai kilauan metalik. Bahagian kepalanya bersaiz besar dengan mata yang kelihatan jelas. Terdapat sesungut dengan kepanjangan dua kali ganda daripada kepalanya. Pada bahagian kaki pula terdapat bahagian-bahagian putih antara sendi-sendi kaki. Manakala lalat BSF akan melapikkan antara kedua kepaknya ketika berehat.
 

Mengapa industri ini penting?
 
Industri penternakan BSF bukan sahaja penting dari segi kegunaan hasilnya - iaitu larva/pupa lalat yang digunakan sebagai sumber protein, malah apa yang lebih penting adalah dalam usaha melupuskan bahan buangan sisa organik (seperti sisa makanan, bahan pertanian, ataupun industri). Bahan buangan organik walaupun boleh dilupuskan secara semulajadi - ia mengambil masa yang lama dan menghasilkan bauan yang berbau busuk (oleh kerana pembiakan bakteria untuk tempoh pereputan yang lama). Tidak seperti lalat biasa, anak-anak lalat BSF tidak menghasilkan enzim sepertimana lalat biasa yang menghasilkan bauan yang tidak menyenangkan.
 
Lalat BSF tidak bersifat perosak seperti mana lalat biasa. Ini kerana, lalat BSF dewasa hanya memakan nektar (madu) atau tidak makan (hanya bergantung daripada tenaga disimpan sewaktu di peringkat larva). Ini secara tidak langsung mengelakkan lalat-lalat BSF daripada mengganggu kawasan kediaman - sekiranya ia terlepas dari kurungan/tapak ternakan.
 
Lalat-lalat dewasa juga tidak bergerak secara aktif seperti lalat-lalat biasa. Lalat-lalat ini lebih mudah untuk ditangkap, malah tidak mempunyai sebarang organ yang boleh mencederakan seperti taring ataupun sengat. Jumlah populasinya mudah diselenggarakan melalui pemprosesan larva-larvanya secara teratur.

Lalat-lalat dewasa bertelur pada celah-celah bahan mereput seperti kotak dan rekahan kayu.

Peringkat tumbesaran anak-anak lalat BSF.

Pupa BSF yang telah dikeringkan boleh dipaket atau diproses sebagai campuran bahan makanan ternakan.

 
Faedah BSF
 
Pada peringkat pupa, BSF mempunyai khasiat yang baik sebagai sumber makanan bagi haiwan ternakan. Ia boleh diberikan terus bagi haiwan-haiwan seperti ayam, itik, ikan, burung, cicak, kura-kura, khinzir malah anjing. Bagi memudahkan proses pengendalian dan penyimpanan pula ia boleh diproses dan dicampur dengan bahan-bahan makanan yang lain bagi meningkatkan khasiat pemakanan.
 
Ia merupakan makanan sumber makanan ikan, menggantikan makanan ikan biasa yang jauh lebih mahal. Berbanding dengan makanan ikan biasa, makanan daripada larva lalat ini jauh lebih digemari dan mengandungi khasiat yang lebih baik untuk tumbesaran ikan. Menggunakan larva-larva BSF sebagai bahan utama atau campuran, makanan ikan dapat dihasilkan dengan lebih murah berbanding dengan makanan ikan biasa.
 

Selain larva dan pupa lalat, semasa proses tumbesaran, anak-anak lalat ini juga menghasilkan bahan kumuhan yang dipanggil “frass”. Frass merupakan bahan yang tidak menghasilkan bauan yang boleh digunakan terus sebagai baja atau dihuraikan oleh cacing tanah (bagi mereka yang turut mengusahakan penternakan cacing tanah).
 
Selain diberikan terus kepada haiwan ternakan, BSF boleh dikeringkan atau ditukar kepada bentuk serbuk yang mudah dicampurkan kedalam campuran makanan - untuk pemprosesan. Ini memudahkan proses penyimpanan dan pemasaran.

BSFL yang telah diproses menjadi serbuk.

Boleh juga dikering dan dipasarkan secara terus.

Proses penghasilan benih-benih baru lalat BSF.

 
Teknik pemeliharaan
 
Pemeliharaan BSF boleh dilakukan secara komersial dan secara kecil-kecilan mengikut keperluan. Bagi petani kecil-kecilan boleh mengambil kesempatan memelihara BSF bagi mengurangkan kos bahan makanan ternakan - disamping mendapat kebaikan protein tinggi yang dibekalkan oleh BSF.
 
Bagi penternakan secara komersial pula, pengurusan sumber makanan BSF boleh didapati daripada pembekal bahan-bahan pertanian (daripada pasar misalnya dan juga restauran-restauran). Ini dapat mengurangkan jumlah pembuangan sisa organik yang memenuhi tapak pembuangan sampah yang juga menghasilkan bauan yang tidak menyenangkan.
 

Pengusaha komersial juga perlu mengambil kira pusingan jumlah penghasilan larva-larva lalat, dengan memastikan penghasilan lalat-lalat dewasa yang menghasilkan telur untuk kitaran larva seterusnya. Pengusaha juga mungkin perlu menggunakan teknik pemprosesan larva-larva seperti teknik pengeringan dan pemprosesan, penyimpanan dan pembungkusan untuk pemasaran.

BSFL boleh diberikan secara terus kepada ayam ternakan.

Makanan ikan menggunakan BSFL membekalkan protein yang tinggi.

Zoo di Singapura menggunakan BSFL untuk mengawal sisa buangan haiwan di Zoo tersebut.

 

Pemeliharaan BSF telah banyak dilakukan di serata dunia termasuk negara-negara maju seperti US, UK, Netherland, France, South Africa. Malah Malaysia sendiri mempunyai syarikat komersial yang turut beroperasi di beberapa negara di dunia iaitu Nutrition Technologies Group - mempunyai kerjasama dengan beberapa badan dan universiti di Australia, Malaysia, Vietnam dan Thailand dalam membangungkan produknya. Banyak lagi syarikat-syarikat lain yang mengusahakan BSF secara komersial boleh dilihat dari pautan ini.
 
Namun begitu, pengusaha kecil juga perlu mengambil peluang ini dalam menghasilkan makanan tambahan bagi penternakan mereka. Ia mungkin juga merupakan penghasilan untuk jualan bagi penternakan seperti ikan dan ayam. Selain membantu dalam pembersihan sisa organik, ia juga merupakan satu lagi aktiviti meningkatkan ekonomi keluarga. Selamat mencuba.
 
 
Rujukan:
1) Wikipedia: Hermetia illucens
2) Wikipedia: Stratiomyidae
3) Meticulous blog: TOP 10 COMPANIES IN BLACK SOLDIER FLY MARKET
4) The Black Soldier Fly: How-to-Guide 

5) Straitstimes.com: Counting on soldier flies to clean up after zoo animals

Sampah Bagi Anda, Keberuntungan Bagi Orang Lain: Bagaimana memanfaatkan sampah?

Produk yang dihasilkan menggunakan jerami gandum: ecoproducts.com

 
Pernahkah anda terfikir, setiap apa yang kita buang sebenarnya dikitar semua di dalam alam (kecuali barangan plastik dan buangan-buangan bahan tidak terurai yang lain). Seperti sisa makanan, bahan buangan kayu, sampah-sampah daripada kerja-kerja pembersihan taman, kersemuanya akan mereput dan dikitar semula oleh alam - daripada proses pereputan oleh kulat, hidupan-hidupan dan bakteria pengurai. Proses ini mengembalikan semula bahan-bahan organik tersebut ke dalam alam sebagai nutrient yang boleh digunakan oleh hidupan-hidupan lain seperti tumbuhan. Kitaran bahan-bahan organik inilah yang membolehkan alam sentiasa berada dalam proses kitaran yang seimbang.
 
Jadi, berbalik semula kita kepada tajuk asal, adakah sampah yang dibuang oleh kita - benar-benar tidak boleh digunakan lagi, atau tidak boleh mendatangkan manfaat untuk kegunaan lain? Seperti yang diterangkan di atas, kesemua sampah organik digunakan oleh hidupan lain dalam kitaran proses pereputan - dalam mengembalikan semula nutrient daripada bahan organik ke dalam alam. Bahan-bahan ini paling mudah boleh digunakan sebagai bahan kompos untuk mengembalikan kesuburan tanah atau sebagai baja.

 
Namun selain daripada kaedah ini, mungkin ada kedah lain untuk memanfaatkan bahan buangan, disamping memberikan faedah komersial. Jadi, bahan buangan anda mungkin masih boleh dimanfaatkan oleh orang lain sebagai bahan asas dalam menghasilkan bahan-bahan lain. Jadi kali ini, kita ingin melihat, bagaimana kebanyakan bahan buangan masih mempunyai potensi untuk digunakan sebagai bahan bagi menghasilkan bahan-bahan bermanfaat lain - ini termasuklah bahan buangan seperti plastik dan bahan-bahan yang boleh dikitar semula. Mungkin melalui kaedah ini, kita dapat mengelakkan bahan yang perlu dihantar ke pusat pelupusan sampah yang akhirnya akan terus mencemarkan alam.

"Coco peat" yang dihasilkan daripada sabut kelapa amat penting untuk tujuan pertanian.

Sabut kelapa diproses sebelum dieskport ke India dan China di Bangladesh.

 
Bahan buangan organik
 
Bahan buangan organik merupakan bahan-bahan buangan daripada bahan-bahan semulajadi, ini termasuklah sampah-sampah dari taman, lebihan makanan dan termasuk bahan binaan daripada kayu, malah bahan buangan seperti hampas kelapa, hampas tebu, serbuk kayu, sekam padi, jerami padi dan macam-macam lagi. Kesemua bahan ini mempunyai potensi untuk digunakan untuk membuat baja kompos organik. Namun sebahagian bahan lagi boleh diproses semula untuk digunakan bagi menghasilkan bahan lain. Sebagai contoh, sabut kelapa boleh digunakan untuk menghasilkan produk-produk lain seperti tali, bahan isi perabot dan sebagai “coco peat” - yang digunakan sebagai bahan pertanian. Manakala bahan seperti hampas kelapa pula, masih boleh digunakan sebagai makanan haiwan seperti ayam dan itik atau bahan campuran untuk makanan ikan.

 
Penternakan “Black Solder Fly”
 
Antara fenomena baru yang semakin popular adalah penternakan “black soldier fly”, yang digunakan sebagai sumber makanan haiwan ternakan ikan dan ayam. Penternakan lalat ini mampu membantu melupuskan bahan bungan organik terutamanya bahan buangan makanan - termasuk buah-buahan dan sisa makanan. Berbanding makanan biasa, makanan yang dihasilkan daripada anak-anak lalat ini mempunyai khasiat protein yang tinggi dan lebih digemari oleh ternakan - yang sememangnya menjadikan serangga ini sebagai makanan nya.
 
Selain itu juga, bahan buangan sisa organik dapat dikitar semula dengan lebih cepat berbanding daripada dengan kaedah pelupusan secara pembuangan terbuka - melalui tapak pelupusan sampah (yang mengambil masa yang lebih lama). Melalui kaedah ini, ia bukan sahaja memberi hasil pendapatan kepada penternak lalat tersebut - malah memberikan sumber bahan makanan bagi penternak ikan dan ayam dengan harga yang lebih murah.

Anak-anak lalat yang diternak sebelum diproses.

Bagi petani kecil, kos makanan ikan mungkin adalah agak mahal.

Anak-anak lalat boleh diproses menjadi pelet ikan atau diberikan terus kepada ikan.

 
Bahan buangan pertanian
 
Bahan buangan pertanian sememangnya diketahui umum boleh digunakan untuk menghasilkan baja kompos. Selain itu juga bahan seperti sekam dan jerami padi boleh digunakan bagi tujuan penanaman cendawan atau bahan pertanian. Sebaliknya bahan seperti jerami padi boleh juga dimanfaatkan bagi menghasilkan bahan lain seperti kertas. Ini dapat dilihat daripada usaha yang dilakukan di Thailand. Bagaimana seorang graduan yang melihat ini merupakan bahan yang berpotensi untuk dimajukan. Seterusnya membuka lebih peluang pekerjaan bagi penduduk tempatan. Penggunaan jerami untuk menghasilkan bahan gantian plastik ini juga semakin popular di kawasan-kawasan. Antara lain ia turut digunakan untuk menghasilkan tali dan bekas makanan seperti pinggan dan cawan kertas.
 
Bahan buangan bukan organik
 
Bagi sisa-sisa bukan organik seperti plastik khususnya, antara kaedah yang turut mempunyai potensi adalah kitaran semula bahan plastik kepada minyak melalui kaedah pyrolysis - di mana plastik dipanaskan tanpa pendedahan kepada oksigen dan dikondensasi semula kepada minyak. Minyak ini boleh digunakan untuk pada engin janakuasa, pam air dan dengan proses penapisan yang betul juga boleh digunakan pada kenderaan. Apa yang penting di sini, ia dapat mengelakkan plastik terus berada di atas permukaan tanah (dan tidak mereput untuk jangkamasa yang lama), dan berkemungkinan dihanyutkan ke laut pada musim hujan. Ia merupakan kaedah yang lebih baik dalam penggunaan semula plastik berbanding proses kitaran biasa - memandangkan kebanyakan jenis plastik tidak boleh dikitar semula.

 
Proses kitaran plastik merupakan antara masalah pembuangan sampah yang utama, kerana berbanding dengan sampah-sampah yang boleh terurai - plastik akan tetap kekal di dalam alam. Melalui kaedah pembakaran terbuka pula, plastik akan menghasilkan gas-gas beracun yang membahayakan kesihatan. Jadi, kaedah pyrolysis merupakan antara kaedah yang boleh dilakukan secara kecil-kecilan (dengan memastikan bahan sisa proses dilupuskan dengan selamat). Ini kerana, buat masa ini, jumlah pusat pelupusan incinerator yang mampu melupuskan plastik masih lagi tidak mencukupi bagi membendung masalah plastik.

Penternakan kecil-kecilan seperti ini, dapat memanfaatkan pelbagai bahan buangan organik.

Kehidupan yang lebih lestari dapat dicapai melalui pengurusan sumber yang betul.

 
Kaedah pyrolysis telah digunakan di banyak kawasan di dunia - terutamanya di India yang memberikan kesan yang sangat positif, dan membawa manfaat kepada penduduk. Ia merupakan salah satu contoh yang boleh diteladani. Malah terdapat banyak lagi contoh-contoh kaedah pengoperasian sistem pyrolisis yang boleh dilakukan secara kecil-kecilan.
 
Peluang terbuka
 
Dalam contoh-contoh di atas, jelas menunjukkan - bahan buangan tidak semestinya tidak mempunyai nilai bagi orang lain. Selain ia dapat mengurangkan kos pelupusan dan pencemaran, ia mungkin dapat dimanfaatkan lagi untuk menghasilkan pelbagai kegunaan. Jadi terpulanglah kepada kita bagaimana memikirkan kaedah yang baik untuk memastikan bahan buangan dapat dimanfaatkan secukupnya sebelum ia dibuang begitu sahaja.
 

 
Rujukan:
 
1) YouTube: Thailand: Turning straw into gold | Global Ideas
2) YouTube: How to Use BSF Biowaste Treatment - Step by Step
3) YouTube: Eco India: Could a fuel generated from plastic waste replace fossil fuels and meet energy needs?
4) YouTube: Project Report on Tableware And Food Containers From Rice Straw
5) YouTube: THIS SELF SUFFICIENT FAMILY MAKES THEIR OWN FUEL FROM PLASTIC!

Perkara Menarik Mengenai Ayam dan Baka Ayam

Serama merupakan baka ayam dari Malaysia.

Ayam merupakan antara haiwan peliharaan yang paling popular dan telah dipelihara oleh manusia sejak beribu tahun dahulu. Terdapat beratus-ratus baka ayam asli di dunia dan mungkin beribu lagi adalah hasil kacukan daripada baka-baka ayam ini. Ayam dipelihara dengan tujuan peghasilan sumber makanan iaitu telur dan daging, manakala pemeliharaan baka tertentu hanya dilakukan bagi tujuan ayam hiasan atau oleh peminat-peminat pengumpul baka ayam.

Bagi pemelihara biasa, perbezaan baka ayam mungkin tidak menjadi suatu kepentingan yang besar. Namun pemeliharaan baka ini adakalanya boleh memberikan beberapa kebaikan yang lain, terutamanya dalam penghasilan jenis-jenis ayam yang baru untuk tujuan-tujuan tertentu pula seperti menghasilkan telur yang lebih, daging yang lebih banyak, tahan serangan penyakit, mudah dipelihara, mempunyai bulu yang lebih cantik dan sebagainya. Antara contoh kacukan ayam yang paling berjaya adalah dalam penghasilan ayan onagadori iaitu ayam yang mempunyai bulu ekor terpaling panjang.

Barnevelder baka alam dari Netherlands.

Buff Orpington baka ayam UK.

Baka ayam Sumatra.

Oleh kerana terdapat ratusan baka ayam, maka tidak dapat disenaraikan keseluruhan baka ayam yang terdapat di dunia di dalam artikel yang kecil kali ini. Namun anda boleh merujuk senarai baka-baka ayam dengan mudah melalui laman web antaranya wikipedia. Namun senarai ini adalah senarai ringkas baka-baka ayam yang terdapat di seluruh dunia mengikut negara. Antara laman lain yang menyediakan maklumat mengenai jenis-jenis ayam adalah di backyardchickens.com.

Baka-baka ayam asal banyak terdapat di Eropah dan di Amerika kerana pemeliharaan ayam di sana lebih bersifat pemeliharaan baka berbanding sekadar penghasilan sumber makanan. Menjelang abad ke 21 beberapa badan khas ditubuhkan untuk mengenal pasti baka ayam standard antaranya seperti  British Poultry Standard, Standard of Perfection, Australian Poultry Standard dan American Bantam Association (yang lebih merujuk kepada standard bagi ayam-ayam kategori bantam; ayam katik).

Oleh kerana pemeliharaan baka ini lebih popular di Eropah dan Amerika, maka senarai baka yang terdapat di negara-negara tersebut adalah lebih meluas. Namun kesemua baka-baka ayam ini dapat dilihat dengan lebih jelas daripada ciri-ciri utama ayam tersebut daripada segi rupa bentuk, saiz, warna bulu dan ciri-ciri lain seperti perlakuan kekerapan bertelur serta tabiat pergaulan dengan ayam-ayam lain. Pemeliharaan baka dilihat amat penting terutamanya bagi ayam-ayam yang dipelihara sebagai ayam hiasan (kategori bantam/katik).

Golden Sebright merupakan antara jenis ayam bantam/katik.

Sultan, baka ayam dari Turkey.

Saiz ayam dari baka Malay.

Ayam onagadori.

Bagi Malaysia sendiri hanya dua baka ayam asal yang dikenali iaitu ayam ‘Malay’ atau lebih dikenali sebagai ayam kampung dan juga ayam ‘serama’. Adapun baka ayam ‘Malay’ yang dimaksudkan adalah ayam yang mempunyai saiz yang agak besar dan boleh mencapai ketinggian sehingga 90 cm dan berat biasa 5 kg. dan bersifat agak agresif. Baka ayam ‘Malay’ kini terdapat di sekitar Eropah yang mula dibawa ke England pada tahun 1830. Begitu juga dengan ayam serama yang disenaraikan di dalam senarai standard bantam di US. Malah terdapat pertubuhan khas di US bagi peminat-peminat ayam serama iaitu American Serama Association semenjak tahun 2012.

Walaupun pemeliharaan ayam dianggap sebagai perkara yang remeh oleh kebanyakan orang, namun apabila anda melihat kepelbagaian baka ayam ini, akan timbul perasaan kepentingan memelihara keunikan baka-baka ayam tersebut. Perkara yang sama turut berlaku kepada haiwan-haiwan ternakan yang lain seperti lembu, kambing, kerbau, kuda, kucing, anjing dan sebagainya. Melalui pemeliharaan ini kita akan lebih menghargai keunikan setiap baka dengan ciri-ciri unik mereka masing-masing.