Potensi Penternakan dan Pemasaran Kupang dan Kerang Serta Cabaran

Kupang dan kerang merupakan antara makanan laut yang berpotensi untuk industri penternakan bagi meningkatkan ekonomi selain menyumbang kepada peningkatan kualiti air.

Kupang dan kerang adalah kedua-dua moluska bivalve, tetapi mereka mempunyai ciri tersendiri yang membezakannya. Salah satu perbezaan yang paling ketara terletak pada cangkerang mereka. Kupang biasanya mempunyai cangkerang yang gelap dan bujur dengan bentuk yang licin dan agak memanjang. Sebaliknya, kerang biasanya mempunyai cangkerang yang lebih bulat atau lebih berbentuk bujur dengan rabung atau garisan sepusat. Warna cengkerang kupang boleh berbeza-beza tetapi selalunya berwarna biru tua-hitam atau keperangan, manakala cengkerang kerang biasanya lebih pucat dan boleh berada dari putih hingga kuning air, merah jambu atau kekuningan.
 
Cara kupang dan kerang berinteraksi dengan persekitarannya juga berbeza-beza. Kupang melekat pada batu atau substrat lain menggunakan benang byssal yang kuat (byssus) yang memanjang dari cangkerangnya, menambatnya pada tempatnya. Sebaliknya, kerang biasanya menggali ke dalam pasir atau sedimen, bergantung pada kebolehan menggali dan kaki mereka untuk mewujudkan persekitaran perlindungan dalam substrat.
 
Perbezaan lain boleh didapati dalam pilihan habitat mereka. Kupang sering dijumpai di zon intertidal dan cenderung melekat pada permukaan keras, seperti batu, cerucuk, atau cengkerang lain. Sebaliknya, kerang biasanya ditemui dalam substrat berpasir atau berlumpur di kedua-dua persekitaran marin dan air tawar, selalunya tinggal di kawasan pantai cetek.
 
Dari segi mekanisme pemakanan, kedua-dua kupang dan kerang adalah penyuap penapis, tetapi kaedahnya berbeza. Kupang menggunakan insangnya untuk menapis plankton dan zarah-zarah kecil lain dari air, manakala kerang memanjangkan sifon dari cangkerangnya ke dalam sedimen sekeliling, menangkap zarah makanan. Variasi ini mencerminkan penyesuaian mereka kepada persekitaran khusus mereka dan ketersediaan sumber makanan.

Antara jenis-jenis kupang yang biasa dijumpai.

 
Walaupun kupang dan kerang berkongsi persamaan dengan moluska bivalve, perbezaan dalam bentuk cangkerang, mekanisme lampiran, pilihan habitat dan kaedah pemakanan membantu membezakan kedua-duanya dan menyerlahkan peranan ekologi dan kegunaan masakan mereka yang unik.
 
Kupang dan kerang adalah kedua-dua jenis moluska bivalve, dan mereka berkongsi banyak persamaan dari segi anatomi dan biologinya. Walau bagaimanapun, terdapat beberapa perbezaan yang jelas antara mereka:
 
1. Bentuk Cangkerang:
- Kupang: Kupang biasanya mempunyai kulit yang gelap dan bujur dengan bentuk yang licin dan agak memanjang.
- Kerang: Kerang biasanya mempunyai cangkerang yang lebih bulat atau lebih bujur dengan rabung atau garisan sepusat.
 
2. Warna Cangkerang:
- Kupang: Warna kulit kupang boleh berbeza-beza tetapi selalunya berwarna biru tua-hitam atau keperangan.
- Kerang: Kerang kerang selalunya lebih pucat dan boleh berada daripada putih hingga kuning air, merah jambu atau kekuningan.
 
3. Mekanisme Lampiran:
- Kupang: Kupang melekat pada batu atau substrat lain menggunakan benang byssal (byssus) yang kuat yang keluar dari cangkerangnya.
- Kerang: Kerang biasanya bersembunyi ke dalam pasir atau sedimen, dan ia tidak menghasilkan benang byssal.
 
4. Habitat:
- Kupang: Kupang biasanya ditemui di zon intertidal dan melekat pada permukaan keras, seperti batu, cerucuk atau cengkerang lain.
- Kerang: Kerang sering ditemui dalam substrat berpasir atau berlumpur di kedua-dua persekitaran marin dan air tawar.
 
5. Mekanisme Pemakanan:
- Kupang: Kupang adalah penyuap penapis. Mereka menggunakan insang mereka untuk menapis plankton dan zarah-zarah kecil lain daripada air.
- Kerang: Kerang juga merupakan penyuap penapis tetapi cenderung untuk memberi suapan dengan memanjangkan sifon dari cangkerangnya ke dalam sedimen sekeliling untuk menangkap zarah makanan.

Jenis-jenis kerang yang biasa didapati di pasaran.

 
Contoh daripada Setiap Keluarga:
 
Kupang (Keluarga: Mytilidae):
- Kupang Biru (Mytilus edulis): Ditemui di kawasan pantai Atlantik Utara, kupang ini mempunyai cangkerang biru-hitam gelap dan biasanya digunakan dalam hidangan makanan laut.
- Kupang Berbibir Hijau (Perna canaliculus): Berasal dari New Zealand, kupang ini mempunyai cengkerang kehijauan dan terkenal dengan potensi manfaat kesihatannya.
 
Kerang (Keluarga: Veneridae):
- Quahog (Mercenaria mercenaria): Juga dikenali sebagai kerang cangkerang keras, quahog ditemui di pantai timur Amerika Utara dan sering digunakan dalam sup kerang.
- Razor Clam (Ensis spp.): Kerang ini mempunyai cengkerang yang panjang dan langsing dan terdapat di kawasan pantai berpasir. Mereka terkenal dengan cengkerangnya yang memanjang seperti pisau cukur.
 
Walaupun ini adalah beberapa perbezaan umum antara kupang dan kerang, adalah penting untuk kita ketahui bahawa terdapat pelbagai jenis spesies dalam kedua-dua keluarga, dan beberapa pengecualian kepada ciri-ciri ini mungkin wujud.
 
 
Perbandingan pasaran antara kupang dan kerang

Kerang darah merupakan spesies kerang yang paling mudah didapati di pasaran dengan harga yang berpatutan.

 
Pasaran untuk kerang dan kerang, yang kedua-duanya merupakan pilihan makanan laut yang popular, boleh berbeza-beza berdasarkan beberapa faktor. Berikut ialah perbandingan dinamik pasaran mereka:
 
1. Permintaan dan Populariti:
- Kupang: Kupang semakin popular sejak beberapa tahun kebelakangan ini kerana rasa yang lazat, serba boleh dalam masakan dan reputasi sebagai pilihan makanan laut yang mampan. Mereka biasanya dipaparkan dalam hidangan seperti moules marinières dan sering dinikmati dalam pelbagai masakan di seluruh dunia.
- Kerang: Kerang juga mempunyai kehadiran yang kukuh dalam pasaran makanan laut, dengan hidangan popular seperti sup kerang, linguine dengan sos kerang dan kerang kukus. Permintaan mereka agak stabil, dan mereka diterima baik di kedua-dua restoran dan dapur rumah.
 
2. Pengeluaran Global:
- Kupang: Kupang diternak di banyak negara, dengan pengeluaran yang ketara di rantau seperti Eropah (terutamanya Sepanyol, Perancis dan Belanda), New Zealand dan sebahagian Amerika Utara. Akuakultur kerang telah mantap dan telah menyumbang kepada bekalan yang stabil.
- Kerang: Kerang dituai dan diternak di pelbagai kawasan pantai, termasuk Amerika Syarikat, Kanada, Itali dan negara Asia seperti China dan Vietnam. Spesies kerang yang berbeza mungkin menguasai pasaran tertentu.
 
3. Varieti dan Spesies:
- Kupang: Spesies kupang yang biasa dimakan termasuk kupang biru (Mytilus edulis) dan kupang berbibir hijau (Perna canaliculus). Kedua-dua kupang yang ditangkap liar dan diternak boleh didapati.
- Kerang: Terdapat pelbagai jenis spesies kerang, dengan yang popular termasuk kerang littleneck, kerang Manila dan quahog. Jenis kerang yang berbeza lebih disukai dalam tradisi masakan yang berbeza.

Pelantar-pelantar yang dibina oleh penternak-penternak kerang di Thailand di pesisir pantai.

 
4. Harga pasaran:
- Kupang: Kupang sering dianggap lebih berpatutan daripada beberapa pilihan makanan laut lain, menjadikannya pilihan yang menarik untuk pengguna yang mencari sumber protein yang menjimatkan kos.
- Kerang: Harga kerang boleh berbeza-beza berdasarkan faktor seperti spesies, saiz dan permintaan pasaran. Sesetengah kerang khusus, seperti geoduck, boleh menjadi agak mahal.
 
5. Kegunaan Masakan:
- Kupang: Kupang kerap digunakan dalam pembuka selera, hidangan utama dan juga sup. Mereka terkenal dengan rasa manis dan berair dan sering dipasangkan dengan bawang putih, wain putih, dan herba.
- Kerang: Kerang adalah serba boleh dan boleh digunakan dalam pelbagai jenis hidangan, daripada pasta dan risotto kepada kerang dan sup. Mereka mempunyai rasa yang tersendiri, sedikit manis.
 
6. Faktor Kemampanan dan Alam Sekitar:
- Kedua-dua kerang dan kerang secara amnya dianggap sebagai pilihan mesra alam dalam pasaran makanan laut. Ia adalah penyuap penapis, yang boleh membantu meningkatkan kualiti air di habitat mereka. Berbanding dengan penternakan sumber akuatik lain seperti ikan, udang dan ketam yang menghasilkan bahan buangan yang menurunkan kualiti air, sebaliknya kupang dan kerang memperbaiki kualiti air.
 
Secara keseluruhannya, pasaran untuk kerang dan kerang adalah teguh, dan kedua-duanya dinikmati oleh penggemar makanan laut. Pilihan di antara mereka selalunya bergantung kepada pilihan citarasa peribadi dan tradisi masakan khusus di kawasan yang berbeza. Selain itu, faktor seperti harga dan ketersediaan boleh mempengaruhi pilihan pengguna di pasaran.
 

Kerang gergasi juga adalah jenis kerang yang dipelihara untuk tujuan konservasi, walaupun ada di antaranya dimakan oleh penduduk tempatan.

 
Penyakit yang disebarkan oleh kupang dan kerang di persekitaran yang tidak terkawal dan bahaya-bahaya lain
 
Kupang dan kerang, seperti kerang-kerangan lain, boleh terdedah kepada penyakit dan bahaya alam sekitar dalam persekitaran penternakan yang tidak terkawal atau diurus dengan baik. Berikut adalah beberapa penyakit dan bahaya biasa yang berkaitan dengan penanaman kupang dan kerang:
 
1. Penyakit:
 
- Jangkitan Parasit: Kedua-dua kupang dan kerang boleh terjejas oleh pelbagai parasit, seperti cacing pipih dan trematod. Parasit ini boleh menjangkiti tisu lembut kerang dan boleh menimbulkan risiko kesihatan jika dimakan mentah atau kurang masak.
 
- Jangkitan Bakteria: Penyakit bakteria, termasuk vibriosis dan keracunan kerang yang disebabkan oleh bakteria patogen seperti spesies Vibrio, boleh menjejaskan kerang dan kerang. Bakteria ini boleh membiak dalam air suam dan mencemari kerang.
 
- Algal Bloom Beracun: Bunga alga berbahaya (HAB) boleh menghasilkan toksin yang terkumpul dalam kupang dan kerang apabila ia memakan alga. Mengambil kerang yang tercemar dengan toksin ini boleh membawa kepada penyakit, seperti keracunan kerang amnesik (ASP) dan keracunan kerang lumpuh (PSP).

Kupang dan kerang merupakan antara bahan makanan yang popular dengan harga yang berpatutan.

 
2. Bahaya Alam Sekitar:
 
- Pencemaran Air: Sumber air yang tercemar boleh memasukkan pelbagai bahan pencemar, termasuk logam berat, bahan kimia dan patogen, ke dalam persekitaran penanaman. Bahan cemar ini boleh terkumpul di dalam kerang, menjadikannya tidak selamat untuk dimakan.
 
- Suhu Keterlaluan: Kerang dan kerang sensitif kepada turun naik suhu. Panas atau sejuk yang melampau boleh memberi tekanan atau membunuh mereka. Peningkatan suhu air akibat perubahan iklim juga boleh menjejaskan pengedaran dan kemandirian mereka.
 
- Degradasi Habitat: Amalan penanaman yang tidak terurus atau pembangunan pantai boleh menyebabkan kemerosotan habitat, seperti kemusnahan kawasan muara semula jadi yang berfungsi sebagai habitat penting untuk kerang. Kehilangan habitat yang sesuai boleh memberi kesan negatif kepada populasi kerang.
 
3. Pencemaran dan Pencemar:
 
- Logam Berat: Kerang dan kerang boleh mengumpul logam berat seperti merkuri, kadmium dan plumbum daripada perairan yang tercemar. Logam ini boleh mendatangkan risiko kesihatan kepada pengguna jika diambil dalam kuantiti yang tinggi.
 
- Pencemar Kimia: Bahan pencemar kimia, seperti racun perosak dan bahan kimia industri, boleh masuk ke dalam air dan diserap oleh kerang. Kerang yang tercemar boleh memindahkan bahan kimia ini kepada manusia apabila dimakan.
 
4. Penangkapan ikan berlebihan dan Pemusnahan Habitat:
 
- Penuaian kupang liar dan kerang liar yang berlebihan boleh menyebabkan penangkapan ikan berlebihan dan penurunan populasinya. Pemusnahan habitat semula jadi mereka melalui aktiviti seperti pengorekan dan pembangunan juga boleh memberi kesan negatif kepada ketersediaannya.

Kupang dan kerang dijual di pasar.

 
Untuk mengurangkan risiko ini dan memastikan keselamatan kupang dan kerang untuk kegunaan manusia, pihak berkuasa bertanggungjawab mengawal selia di banyak negara telah menetapkan garis panduan dan program pemantauan. Program-program ini memberi tumpuan kepada ujian kualiti air, pemantauan untuk bunga alga yang berbahaya, dan penguatkuasaan penutupan penuaian kerang semasa pencemaran. Pengguna juga dinasihatkan untuk membeli kerang daripada sumber ternama dan memasaknya dengan teliti untuk menghapuskan potensi risiko kesihatan yang berkaitan dengan kerang mentah atau kurang masak.
 
Secara keseluruhannya industri penternakan atau pemasaran kupang dan kerang adalah industri yang amat penting dan mempunyai potensi yang amat menguntungkan, selain memberikan impak yang baik kepada persekitaran. Namun ia juga perlu difahami dan dipantau dengan baik bagi mengelakkan sebarang kemungkinan dan kesan-kesan negatif sekiranya tidak diawasi dengan baik. Dalam mencari keuntungan, faktor-faktor keselamatan dan keseimbangan perlu dititik beratkan bagi memastikan hasil baik yang berpanjangan. Jadi sama-samalah kita mengambil peluang potensi industri penternakan kupang, kerang dan kerang-kerangan yang lain dalam menjana ekonomi dan kebaikan alam sekitar.