Sains Disebalik Lava Lamp

Lava Lamp menyimpan rahsia sains yang unik.

Tiada apa yang menarik pada Lava Lamp sekiranya anda melihatnya sebagai sebuah lampu. Namun pada penciptaan ‘Lava Lamp’ ini tersimpan prinsip sains yang membolehkan ianya direka sedemikian rupa. Ia adalah berasaskan prinsip sains yang ringkas namun memerlukan sedikit ketelitian bagi memastikan ‘Lava Lamp’ yang dihasilkan memberikan hasil yang memuaskan.

‘Lava Lamp’ direka pada tahun 1963 oleh seorang accountant British iaitu Edward Craven Walker yang juga merupakan pengasas kepada syarikat Mathmos yang mengeluarkan lampu. Keunikan ‘Lava Lamp’ adalah ia mengandungi cecair bewarna yang akan turun dan naik di dalam satu lagi cecair lutsinar yang membolehkan ia diterangi oleh cahaya lampu di bawahnya.

Mungkin ramai yang mengetahui bahawa, lampu yang berada di bahagian bawah ‘Lava Lamp’ memanaskan cecair bewarna dan membolehkan ianya naik ke bahagian atas dan turun semula apabila ianya menyejuk. Walaupun ini adalah benar, namun kesesuaian cecair yang digunakan perlulah tepat bagi memastikan konsep rekaan ‘Lava Lamp’ boleh dicapai.

Terdapat pelbagai rekaan lampu 'Lava Lamp'.

Pergerakan cecair di dalam 'Lava Lamp' disebabkan haba dari lampu.

Dalam rekaan ‘Lava Lamp’ dua cecair berbeza yang digunakan perlu mempunyai ketumpatan yang hampir sama, namun begitu ia juga tidak boleh larut di antara satu sama lain. Walaupun air dan minyak tidak boleh larut antara saru sama lain, namun ketumpatannya adalah terlalu jauh berbeza, jadi ianya tidak sesuai digunakan. Antara cecair yang digunakan antaranya termasuklah air dan juga cecair tanpa warna, tembus cahaya, atau cecair legap daripada gabungan minyak mineral, lilin parafin dan juga  carbon tetrachloride. Kebiasaannya cecair-cecair ini diwarnakan mengikut kesesuaian.

Hari ini Lava Lamp dihasilkan menggunakan cecair yang berbeza-beza mengikut pengeluar malah ia juga turut dihasilkan oleh individu sebagai hobi. Cecair carbon tetrachloride juga tidak digunakan lagi kerana ianya adalah toksid yang boleh mendatangkan bahaya kepada manusia. Malah cecair yang digunakan untuk menghasilkan Lava Lamp juga biasanya menjadi sebahagian rahsia bagi pengeluar-pengeluar yang menghasilkan ‘Lava Lamp’.

Lampu yang digunakan untuk memanaskan cecair di dalam ‘Lava Lamp’ juga adalah penting bagi menentukan masa yang diambil untuk cecair menjadi panas dan bergerak ke bahagian atas lampu. Kebiasaannya lampu pijar berkuasa 25 ke 40 watt digunakan. Ia akan mengambil masa sekitar 45 – 60 minit untuk memanaskan cecair lilin sebelum ianya mampu bergerak ke bahagian atas lampu. Namun begitu, suhu persekitaran juga turut mempengaruhi masa pemanasan ini.

'Lava Lamp' turut dihasilkan oleh peminat hobi.

Pergerakan cecair di dalam 'Lava Lamp'.

Penggunaan lampu ini juga penting, kerana selain memastikan masa yang diperlukan untuk memanaskan cecair di dalam ‘Lava Lamp’ ia juga perlu mengelakkan suhu yang terlalu panas dan menyebabkan lampu pecah/meletup. Jadi pastikan anda tidak menggantikan lampu di dalam ‘Lava Lamp’ dengan lampu yang lain untuk mempercepatkan pemanasannya.

Pergerakan proses pemindahan haba ini berlaku secara perlahan dan menyebabkan ‘Lava Lamp’ merupakan satu proses yang mengambil masa agak lama untuk diperhatikan. Ia mungkin tidak menarik minat semua orang, namun setelah mengetahui akan ‘misteri’ disebalik rekaannya ini, adalah diharap ia tidak lagi dipandang hanya sekadar sebuah lampu hiasan.