Istimewa Juadah Raya; Lontong

Lontong mudah dikenali dengan warnanya yang terang dengan 'nasi himpit'.

Lontong bukanlah makanan spesifik Hari Raya, namun sewaktu Hari Raya ia juga mendapat tempat istimewa di mata masyarakat Malaysia. Lontong pada asasnya adalah menggunakan bahan ‘nasi himpit’ atau ketupat yang dimakan dengan kuah istimewa yang juga dipanggil ‘Sayur Lodeh’.

Lontong merupakan makanan yang mungkin berasal dari Indonesia, tetapi ia merupakan makanan yang popular di serata dunia Melayu iaitu Malaysia, Indonesia dan Singapura. Bahan-bahan yang digunakan juga adalah terdiri daripada bahan-bahan masakan Melayu. Kini lontong diterima sebagai makanan tempatan yang disediakan terutama untuk majlis-majlis tertentu dan Hari Raya.

Lontong di Indonesia disediakan di dalam daun pisang.

Proses penyediaan lontong bermula daripada penyediaan ‘nasi himpit’ kerana ia lebih mudah disediakan berbanding ketupat. Jika di negara jiran Indonesia nasi disediakan di dalam balutan daun pisang. Ini juga akan menghasilkan beras yang beraroma kerana daun pisang merupakan salah satu bahan yang menghasilkan bauan harum ke atas bahan masakan.

Perubahan zaman menyebabakan ramai rakyat Malaysia memilih untuk menggunakan ‘ketupat segera’ seperti NONA bagi menjimatkan masa penyediaan nasi himpit. Suatu masa dahulu ia disediakan dengan memadatkan nasi yang dimasak sedikit ‘lembik’ dan dipadatkan di dalam bekas seperti talam kemudiannya dihimpit dengan pemberat seperti lesung untuk memadatkannya. Jadi dari situlah ia mendapat gelaran ‘nasi himpit’.

Nasi Himpit dengan teknik himpitan (pressed).

Lontong merupakan salah satu kaedah pemakanan ‘nasi himpit’ yang dipadankan dengan ‘Sayur Lodeh’. Hidangan ‘nasi himpit’ boleh berubah dengan kaedah hidangannya di mana ia boleh dihidangkan menjadi soto, bakso, dimakan dengan kuah kacang, padanan kepada satay dan sebagainya. Jadi bagi ‘Lontong’ pelengkap ‘Sayur Lodeh’ ini amat penting.

Sayur Lodeh juga bukanlah mempunyai bahan ramuan yang spesifik, hanya beberapa bahan utama untuk menjadikan ia mempunyai ciri-ciri kuah lodeh yang betul. Kuah Lodeh biasanya menggunakan santan cair yang dicampurkan sedikit kunyit yang memberikan ia warna kuning cair. Antara bahan campuran biasa di dalam kuah lodeh termasuk kacang panjang, tauhu, pucuk tauhu/tauhu kering, lobak merah, sengkuang, tempeh, kobis, kentang, soo hoon dan bahan-bahan perasa seperti serai, lengkuas, pati ikan bilis, serbuk kuyit, bawang dan udang kering. Jenis-jenis sayuran boleh ditambah mengikut selera pengguna – selagi ia tidak mengganggu rasa asal ‘Kuah Lodeh’.

Lontong yang dinikmati dengan sambal ikan bilis.

Apabila dihidangkan ia biasanya disertakan dengan kuah sambal seperti serunding, sambal tumis, sambal kacang dan juga telur rebus. Ulam-ulaman seperti timun, salad dan jenis dedaun segar juga boleh dihidangkan bersama dengan hidangan ini. Ia lebih popular dengan masyarakat berketurunan Jawa, namun kian sebati sebagai sebahagian makanan seluruh rakyat Malaysia.

Begitulah serba sedikit mengenai ‘Lontong’ yang juga merupakan sebahagian hidangan pilihan di Hari Raya. Hidangan ini lebih sesuai bagi mereka yang mempunyai sistem penghadaman yang sensitif kerana kurang berminyak dan kurang pedas (sambal cili disediakan secara berasingan). Bagi anda yang belum pernah mencubanya, bolehlah mendapatkan resepi lontong daripada laman-laman yang menyediakan resepi masakan ‘Kuah Lodeh’.